नांदी बदलाची... अशीही अन तशीही (लेख)

नांदी बदलाची... अशीही अन तशीही

दिनांक:  २२ जून २०१६

लिखाण : अभिजीत अशोक इनामदार

परवाच वटपौर्णिमा झाली. सगळ्यात जास्त लक्षात राहिलेली गोष्ट कोणती तर.. एक पिक्चर मेसेज तमाम व्हाट्सअप भर फिरत होता. हाफ प्यांट मध्ये पूजा करणाऱ्या ललनेचा पाठमोरा फोटो होता तो. अजूनही फिरत असणारच तो फोटो कारण कुठलीही बाई किंवा महिला किंवा मुलगी ह्या नेहमीच सॉफ्ट टार्गेट असतात. अमुक तमुक कपडे घालून फिरू नका, असे करू नका, तसे करा हे त्यांना सहजपणे सांगितले जाते. पण ह्याआधी हे सगळे करण्याआधी मी तसे सांगणारी अधिकारी व्यक्ती आहे का? हे कोणी तपासले आहे? अर्थात सणावाराला, समारंभाला आपल्याकडे महिला साडी नेसतात. बऱ्याचजणी अगदी आवडीने नेसतात. सणाला किंवा वडाच्या पूजेला नेहमी नटून थटून, सहावारी किंवा नऊवारी साड्या नेसून जाणाऱ्या स्त्रियाच आम्ही आम्ही आजपर्यंत बघत आलोत. हाफ प्यांट मध्ये वडाच्या पूजेला येणारी स्त्री हे जरा पचायला अवघड खरे... ही आहे नंदी बदलाची... अशीही

पण तिने कसे यावे हे ठरवणारे आम्ही कोण? ते तिचे तिने ठरवू द्या ना. अर्थात मला स्वतःला जर विचारले तर मला नक्कीच तिने साडी नेसून जाणे आवडले असते. पण हे झाले माझे मत. अमुक एक बाई ने मला वाटेल तसे वागावे असा हट्ट मी का करावा? मी तिने तसे जाणे ह्या गोष्टीचे जरी समर्थन करीत नसलो तरी तिचा तो फोटो ज्या प्रकारे व्हायरल झाला होता हे नक्कीच कौतुकास्पद नाही... नाही का?

बर ज्या कोण्या इसमाने हा फोटो काढला असेल त्याने तो अगदी शिताफीने तिच्या पाठीमागून काढला आहे. जर तिच्या तश्या जाण्याने संस्कृतीला ठेच वगैरे पोहचत असेल तर संस्कृती संरक्षण वगैरे करणाऱ्या लोकांनी तिच्या समोरून… तिला सांगून तिचा फोटो काढायला हवा होता. अन तू अशी आलीस आता भोग आपल्या कर्माची फळं. आम्ही हा फोटो सर्वत्र अपलोड करणार आहोत असे सांगून तरी काढायचा होता. आहे तसे करण्याची हिम्मत? अर्थात ती नसणारच म्हणा. चोरून लपून छापून फोटो काढणाऱ्यांच्या अंगी तेवढी धमक कुठली म्हणा. त्यानी काढला फोटो मागून गुपचूप अन दिला फोटो पाठवून व्हाट्सअपवर. एक ग्रुप वरून दुसरीकडे अन दुसरीकडून तिसरीकडे अन तिसरीकडून संपूर्ण जगभर...

ह्याच्याने नेमके काय सध्या झाले? आता पुरुष मंडळी बाहेर अगदी बिनदिक्कत बर्मुडा वर फिरत असतात (त्यामध्ये मी स्वतः सुद्धा आहे). त्यांचे कोणाचे असे फोटो व्हायरल होताना दिसत नाहीत. ही काय मानसिकता आहे हे माझ्या समजण्याच्या पलीकडचे आहे. उद्या जर तुमचा कोणी असाच फोटो तुम्हाला न सांगता काढला आणि दिला पाठवून व्हाट्सअप, फेसबुक वर तर चालेल तुम्हाला? किंवा तुमच्या कोणाच्या घरातील स्त्रीचा असा फोटो काढला तर चालेल?

हे सगळे व्हाट्सअप वर सुरू होते ते ठीक पण तथाकथित फेसबुक ग्रुप्स वर देखील हा फोटो यावा अन त्यावर कोणताही आक्षेप घेतला जाऊ नये हे खरेच दुर्दवी नव्हे काय? माझा मुद्दा मी पुन्हा मांडतोय... नक्कीच वडाच्या पूजेला ती साडी नेसून नाहीतर किमान पंजाबी ड्रेस घालून गेली असती तरी चालले असते असे वाटणे हे स्वाभाविक आहे. पण म्हणून तिचा असा फोटो काढून जगभर पाठवून… ह्या ह्या… हू हू… करणे हे कोणते सांस्कृतिक पणाचे लक्षण आहे? जर एवढेच वाटत होते… तर तिला थांबवून अहो ताई, माई, आक्का (हवे ते संबोधून) तुम्ही आजच्या दिवशी तरी किमान असे कपडे करून यायला नको होते... असे सांगण्याचा कोणी प्रयत्न केला? झाली कोणाची तशी हिम्मत? नाही ना… मग तिचा फोटो काढून व्हायरल करण्याचा अधिकार तुम्हाला कोणी दिला? जर तसे स्पष्ट बोलण्याची हिम्मत होत नसेल तर तिचे फोटो काढून जगभर पसरवण्याचा देखील कोणालाही हक्क नाही.

हातात मोबाईल आलाय पण तो खऱ्या अर्थानी वापरावा कसा हे कधी कळणार? नकळत काढलेल्या फोटोंमध्ये सर्रास पणे स्त्रियांचेच फोटो जास्त असतात. पण त्याही पेक्षा जास्त गंभीर गोष्ट आता घडते ते फोटो मॉर्फिंग. कोणाचा तरी चेहरा अश्लील शरीराला जोड किंवा आहे त्या फोटो मधील स्त्रीचे कपडे मॉर्फिंग करून काढून टाक. मागे एकदा असाच एक महिलेचा फोटो व्हाट्सअप वर फिरत होता कि हि बाई फोन मध्ये इतकी बिझी आहे कि ट्रेन मध्ये बाथरूम मध्ये तिची सलवार विसरून आली आहे. स्किन कलरची सलवार मॉर्फिंग करून नाहीशी करायला जास्त वेळ लागत नाही पण... पण  कुठल्या सडक्या मनोवृत्तीतून हे जन्माला येतेय? हि अशी कशी इतकी वाईट प्रवृत्ती? हे असे काम करणाऱ्याना त्यांच्या कुटुंबातील स्त्रियांची अशी विटंबना झाली तर चालेल का? आपल्या आई, बहिण, मैत्रीण किंवा पत्नीचा फोटो असा व्हाट्सअपवर फिरत राहिला तर आवडेल काय?

कुठल्याही अनोळखी स्त्रीचा फोटो व्हाट्सअपवर टाकण्यापूर्वी किंवा आलेला कुठलाही फोटो फॉरवर्ड करण्यापूर्वी स्वतःला हे विचारा कि हि जर माझी बहिण असती तर? समजा आपण तसे फोटो तयार केले नसतील पण तसे फोटो फॉरवर्ड करून आपण वेगळे काय करत आहोत? जितके दोषी तसा फोटो करणारा आहे तितकेच दोषी आपण पण होऊ जर आपण ते फोटो काहीही विचार न करता तसेच पुढे पाठवत राहिलो तर. बघा पटलं तर घ्या... नाहीतर सोडून द्या. कारण असेही मी सांगितले म्हणून हे समाजकंटक असे फोटो पसरवण्याचे थोडीच थांबणार आहेत. पण मी, तुम्ही-आम्ही आपण सगळे किमान असले फोटो मेसेजेस पुढे फॉरवर्ड न करून त्याचा होणार जास्तीचा प्रसार तरी थांबवू शकतो ना?  

बघा आज ह्या एका विषयावर नक्की विचार करा. चिंतन करा अन ठरवा येणाऱ्या काळात आपल्याला कसला समाज घडवायचा आहे ते. ह्या लेखातील बऱ्याचशा प्रश्नांना स्वतःच स्वतःला उत्तरे द्यायचा प्रामाणिक प्रयत्न करा. ह्या प्रश्नांना प्रामाणिक उत्तरे देण्याची जेव्हा बहुतेकांच्या मनांची तयारी होईल तोच क्षण येऊ घातलेल्या बदलाची नांदी देणारा ठरेल.  अन तेव्हाच आपण म्हणू शकू नांदी बदलाची... अशीही अन तशीही.

©अभिजित इनामदार

  कामोठे, नवी मुंबई